پله پیچ؛ ترکیب مهندسی و هنر
ساخت پله پیچ، تنها یک فرآیند فنی نیست، بلکه تلفیقی از مهندسی سازه، زیبایی‌شناسی است. برخلاف پله‌های معمولی که اغلب بر اساس الگوهای خطی و صرفاً جهت ایجاد مسیری برای رفت و آمد طراحی می‌شوند، پله پیچ به‌گونه‌ای ساخته می‌شود که هم‌زمان امکان رفت و آمد را ایجاد کند و هم گزینه ای دکوراتیو وتزئینی باشد.
در ساخت پله پیچ، ساختار مرکزی اهمیت ويژه ای دارد. فرم مارپیچ پله باعث می‌شود که نیروها به شکل متفاوتی نسبت به پله‌های معمولی در سازه توزیع شوند، به همین دلیل طراحی و ساخت آن نیازمند درک عمیق‌تری از تعادل نیروها، وزن مصالح، و پایداری سازه است.
مواد اولیه‌ای که در ساخت پله پیچ استفاده می‌شود نیز نقشی تعیین‌کننده دارند. چه از فلز و فولاد استفاده شود، چه از چوب یا شیشه، ساخت این نوع پله مستلزم دقت بسیار بالا در فرم‌دهی، اتصال و تحمل وزن است. هر انحراف جزئی در زاویه‌ها یا قوس‌ها می‌تواند باعث برهم خوردن توازن کل پله شود.
از طرف دیگر، ساخت پله پیچ با نگاه به فضای پیرامونی انجام می‌شود. یعنی علاوه بر محاسبات فنی، طراح و سازنده باید به نوع فضا، کاربری ساختمان، سبک معماری داخلی و حتی نور محیط توجه کند تا پله در هماهنگی کامل با سایر اجزای ساختمان قرار بگیرد.
فرآیند ساخت پله پیچ
پس از تأیید نهایی کارفرما و عقد قرارداد، مراحل ساخت پله پیچ آغاز می‌شود. در این مرحله، نقشه‌های اولیه به نقشه‌های اجرایی یا شاپ‌دراوینگ (کارگاهی) تبدیل می‌شوند. پس از آماده‌سازی نقشه‌ها، فرآیند تأمین متریال آغاز شده و مواد اولیه مورد نیاز خریداری می‌گردد. سپس بر اساس نقشه‌های تهیه‌شده، قطعات برش خورده و مراحل ساخت در کارگاه انجام می‌شود تا در نهایت پله پیچ به‌طور کامل ساخته و آماده نصب گردد.
انتخاب نوع پله به لحاظ طراحی و متریال مورد استفاده
نوع پله، متریال مورد استفاده در کف‌پوش، نرده و سایر جزئیات معمولاً توسط طراح داخلی یا معمار پروژه پیشنهاد می‌شود. با این حال، تصمیم نهایی همیشه با کارفرما است.
در پروژه‌هایی که طراح یا معمار مشخصی ندارند، ما نوع طراحی پله را پیشنهاد می دهیم. ما با تکیه بر تجربه‌ی صدها اجرای موفق، بهترین گزینه‌ها را متناسب با نوع ساختمان، کاربری فضا و سبک دکوراسیون داخلی پیشنهاد می‌دهیم.
سازه اصلی پله پیچ چگونه ساخته می‌شود؟
سازه‌های پله پیچ معمولاً به صورت فلزی اجرا می‌شوند. برای درک بهتر می‌توان آن را به ساختار بدن انسان تشبیه کرد: همان‌طور که استخوان‌بندی نقش نگهدارنده اعضای بدن را دارد، سازه فلزی، استراکچر و اسکلت اصلی پله را تشکیل می‌دهد. روی این اسکلت فلزی، با متریال‌هایی مانند چوب، سنگ، شیشه یا سایر پوشش‌های دکوراتیو پوشانده می‌شود تا هم از نظر ظاهری زیبا باشد و هم کاربری مناسب داشته باشد.
اسکلت اصلی پله‌های پیچ عمدتاً از فولاد ساخته می‌شود. در ایران رایج‌ترین متریال برای این نوع سازه، ورق سیاه و انواع پروفیل فولادی با گرید ST37 است. این فولاد به دلیل استحکام خوب، قیمت مناسب و جوش‌پذیری بالا، گزینه‌ای بسیار اقتصادی و عملیاتی محسوب می‌شود.
گرچه امکان ساخت این سازه‌ها با فولاد ضد زنگ (استنلس استیل) نیز وجود دارد – که ظاهر براق‌تر بوده و مقاومت بیشتری نسسبت به خوردگی دارند – اما به دلیل قیمت بالا، کمتر در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور تقریبی، ۹۹ درصد سازه‌های پله پیچ در ایران با فولاد ST37 ساخته می‌شوند و شاید تنها یک درصد آن‌ها با استنلس استیل باشد.
جوشکاری سازه نیز معمولاً با روش( جوش قوس الکتریکی (الکترود دستی یا CO2انجام می‌شود و پس از ساخت، برای زیباسازی و محافظت، از پوشش‌هایی مانند رنگ و چوب روی آن استفاده می‌شود.
ابعاد و شیب پله پیچ (گرد)
ابعاد و شیب پله‌های پیچ یا گرد به دو عامل اصلی بستگی دارد: فضای در اختیار طراح و ارتفاع طبقه مورد نظر. این دو عامل تعیین‌کنندهٔ شیب نهایی پله، تعداد گام‌ها و اندازه کف و ارتفاع هر پله هستند.
عرض پله پیچ
عرض پله‌های پیچ در فضاهای مختلف متفاوت است:
- در ویلاها و ساختمان‌های لوکس معمولاً عرض پله بین 100 تا 130 سانتیمتر در نظر گرفته می‌شود.
- در فضاهای کوچک‌تر یا محدودتر، عرض پله می‌تواند کاهش یابد، اما از نظر اجرایی و استاندارد نباید کمتر از 50 تا 60 سانتیمتر باشد.
- در برخی پروژه‌ها که فاضی زیادی برای پله پیچ در نظر گرفته می شود، عرض پله حتی تا 3 متر نیز طراحی و اجرا می شود.
- با این حال، عرض رایج در حدود 80 تا 90 درصد پله‌های پیچ و سایر پله های اکسپوز، بین 110 تا 130 سانتیمتر است.
ارتفاع پله و تأثیر آن بر شیب
ارتفاع هر گام (پله) رابطه مستقیم با شیب پله دارد:
- اگر فضا محدود و ارتفاع زیاد باشد، شیب پله بیشتر می‌شود و این ممکن است راحتی استفاده را کاهش دهد.
- در مقابل، اگر فضا کافی وجود داشته باشد، می‌توان با افزایش کف پله و کاهش ارتفاع گام، شیب پله را کم کرده و تردد را راحت‌تر کرد.
به طور معمول:
- ارتفاع استاندارد گام در اکثر پله‌های اکسپوز بین 17 تا 18 سانتیمتر است.
- کف پله نیز معمولاً حدود 30 سانتیمتر طراحی می‌شود.
رابطه بین شیب، ارتفاع و راحتی تردد
دو عامل مهم که شیب پله را تعیین می‌کنند:
- فضای افقی موجود
- ارتفاع نهایی که باید با پله طی شود
شیب مناسب پله برای تردد راحت، حدود 30 درصد است. اگر شیب به 45 درصد یا بیشتر برسد، پله‌ها تیز و استفاده از آن‌ها دشوار خواهد بود. بنابراین، هرچه ارتفاع گام کمتر باشد، پله نرم‌تر و ایمن‌تر خواهد بود، اما فضای افقی بیشتری را اشغال خواهد کرد. در مقابل، ارتفاع بیشتر گام باعث صرفه‌جویی در فضا می‌شود اما می‌تواند باعث خستگی یا دشواری در استفاده گردد.
مزایا و معایب پله پیچ؛ قبل از خرید حتما بخوانید!
پله پیچ (مارپیچ) یکی از انتخاب‌های محبوب برای فضاهای کوچک و طراحی‌های مدرن و جذاب است. اما قبل از اینکه تصمیم به نصب پله پیچ بگیرید، بهتر است مزایا و معایب آن را بشناسید تا انتخابی مناسب داشته باشید.
✅ مزایای پله پیچ
- اشغال فضای کمتر
- پله پیچ به دلیل طراحی خاص خود، فضای کمتری نسبت به پله‌های معمولی اشغال می‌کند. این ویژگی آن را برای فضاهای محدود و کوچک ایده‌آل می‌سازد.
- زیبایی و مدرنیته
- طراحی مارپیچ پله، به فضای شما جلوه‌ای شیک و مدرن می‌بخشد. امکان استفاده از متریال های مختلف و ایجاد طراحی های جذاب و لوکس، پله پیچ را محصولی دکوراتیو و بسیار زیبا در طراحی داخلی بدل می کند.
- امکان نصب در فضاهای غیرمعمول
- پله پیچ را می‌توان در مکان‌های غیررسمی و غیرمعمول، از جمله گوشه یا وسط خانه ها، بیرون ساختمان و… نصب کرد،طوری که به دکوراسیون آسیب نزند و فضای چندانی اشغال نکند؛ حتی نصب پله پیچ در این فضاها می تواند باعث جذب تر و مدرن تر به نظر رسیدن محیط شود.
- قابلیت سفارشی‌سازی
- شما می‌توانید پله پیچ خود را در مواد مختلف مانند چوب، فلز، شیشه یا ترکیبی از این‌ها سفارش دهید تا به بهترین شکل با دکوراسیون داخلی شما هماهنگ شود.
⚠️ معایب پله پیچ
- عدم مناسب بودن برای ترافیک زیاد
- پله پیچ به دلیل فضای عبور محدود، برای مکان‌هایی که تعداد افراد زیادی از آن استفاده می‌کنند (مانند ساختمان‌های اداری یا فضاهای عمومی) مناسب نیست. این نوع پله‌ها در مواقع اضطراری می‌توانند خطرناک باشند.
- مشکل در جابجایی وسایل بزرگ
- پله پیچ برای جابجایی وسایل حجیم مانند یخچال، مبل یا تخت خواب مناسب نیست. عبور از این پله‌ها برای حمل چنین وسایلی دشوار و زمان‌بر است؛ با این حال سازندگان پله پیچ می تواند تمهیدای در نظر بگیرند که این مشکلات تا حدودی رفع شود.
- امنیت پایین برای سالمندان و کودکان
- پله‌های پیچ به دلیل شیب تند و فضای عبور محدود، برای سالمندان، کودکان یا افرادی که توان حرکتی کمتری دارند، چندان مناسب نیستند. البته پله های پیچ را می توان طوری ساخت که شیب ملایم تری داشته باشد؛ هر چند در این صورت فضای افقی بیشتری اشغال می شود.
- هزینه بالا در مقایسه با پله‌های معمولی
- طراحی و ساخت پله پیچ به دلیل پیچیدگی‌های فنی و مواد خاص ممکن است هزینه بیشتری نسبت به پله‌های معمولی داشته باشد.
طراحی پله پیچ با استفاده از نرم‌افزارهای حرفه‌ای مانند Revit و AutoCAD
در فرآیند طراحی پله پیچ، ما از نرم‌افزارهای تخصصی مانند AutoCAD و Revit استفاده می‌کنیم. اگرچه طراحی اولیه سازه در اتوکد امکان‌پذیر است، اما نرم‌افزار Revit به دلیل توانایی بالای خود در تبدیل پلان‌های دوبعدی به مدل‌های سه‌بعدی و داشتن کتابخانه‌ای غنی از آبجکت‌های آماده مانند انواع پله‌ها، برای این نوع طراحی بسیار مناسب‌تر است.
در Revit ما قادر هستیم تمام اجزای پله پیچ را به‌صورت سه‌بعدی مدل‌سازی کرده و از ابتدا تا انتهای مسیر پله را به‌صورت تصویری و دقیق شبیه‌سازی کنیم. این کار به ما کمک می‌کند تا بهترین مسیر و فرم پله را با در نظر گرفتن محدودیت‌های فضایی، ارگونومی و زیبایی‌شناسی، طراحی و اجرا کنیم.
اهمیت انتخاب کف‌پوش پیش از ساخت سازه
یکی از نکات مهم در طراحی و ساخت پله پیچ، تعیین نوع کف‌پوش توسط کارفرما قبل از آغاز سفت‌کاری است. به عنوان مثال، اگر مشتری بخواهد از شیشه به عنوان کف‌پوش پله استفاده کند، ما پله را به صورت یوچنل (U-Channel) طراحی و اجرا می‌کنیم تا شیشه به راحتی در داخل زه جای بگیرد و نیازی به بست اضافه نباشد.
اگرچه سفت‌کاری (ساختار فلزی پله) و نازک‌کاری (کف‌پوش، نرده و سایر اجزای تزئینی) دو مرحله مجزا هستند، اما مصالح نازک‌کاری باید از ابتدا مشخص شوند تا طراحی ساختاری متناسب با آن انجام شود.
ارائه مدل سه‌بعدی نهایی قبل از اجرا
در بخش طراحی، مدل نهایی پله پیچ به‌همراه نازک‌کاری کامل با نرم‌افزار طراحی شده و در قالب تصاویر و ویدئو به مشتری ارائه می‌شود. این امکان به کارفرما داده می‌شود که پیش از اجرا، نمای نهایی پله را مشاهده کرده و در صورت نیاز، تغییراتی در رنگ، نوع کف‌پوش، نرده‌ها یا فرم کلی پله اعمال کند.
این مرحله فرصتی بسیار ارزشمند برای مشتری است تا محصول نهایی را براساس سلیقه، نیاز و سبک دکوراسیون داخلی خود شخصی‌سازی کند.
استخراج نقشه‌های کارگاهی و ارسال برای اجرا
پس از تأیید نهایی طراحی توسط کارفرما، نقشه‌های دقیق شاپ کارگاهی از مدل استخراج شده و برای واحد تولید و اجرای پله پیچ ارسال می‌گردد. این نقشه‌ها شامل تمام جزئیات اجرایی لازم برای ساخت، نصب و اجرای دقیق پله مطابق با طرح تأییدشده هستند.
بررسی پلن پله و تعیین قیمت نهایی
برای برآورد قیمت پله پیچ، ابتدا پلن پله (طرح اولیه) مورد بررسی قرار می‌گیرد. قیمت‌گذاری پله‌ها بستگی به عرض پله‌ها، ارتفاع پله، نوع سازه و متریال مورد استفاده در پوشش پله شامل نرده و کف پله دارد. اگر ارتفاع پله‌ها زیاد باشد (مثلاً در برخی ویلاها یا مراکز تجاری که بین دو طبقه، ارتفاعی بین ۴ تا ۵ متر وجود دارد)، باید از سازه‌های قوی‌تر و مقاوم‌تر استفاده شود. در مقابل، در ساختمان‌های مسکونی معمولی که ارتفاع بین طبقات معمولاً ۳.۲۰ تا ۳.۵۰ متر است، شرایط ساخت ساده‌تر و هزینه‌ها کمتر است.
قیمت سازه پله
قیمت‌گذاری سازه پله معمولاً بر اساس متر ارتفاع انجام می‌شود؛ برای مثال قیمت پله های پر استفاده دومحور به صورت زیر است:
- سازه دومحور با ورق: حدود ۲۵ میلیون تومان به ازای هر متر ارتفاع
- سازه دومحور باکس: حدود ۳۵ میلیون تومان به ازای هر متر ارتفاع
اگر فرم پله به صورت گرد، U شکل یا L شکل طراحی شده باشد، در قیمت‌گذاری تأثیرگذار است. همچنین اگر پاگرد در مسیر پله وجود داشته باشد ولی به صورت مستقیم در ارتفاع نیامده باشد، در محاسبه قیمت، نیم متر به ارتفاع کل اضافه می‌شود.
به عنوان مثال، یک پله دومحور ورق با فرم L و ارتفاع مفید ۳ متر، به دلیل وجود پاگرد، به صورت ۳.۵ متر ارتفاع محاسبه می‌شود. در این حالت، قیمت هر متر ارتفاع حدود ۲۷ تا ۲۸ میلیون تومان خواهد بود. قیمت کلی سازه حدود ۸۰ تا ۹۰ میلیون تومان می‌شود. هزینه حمل و نصب نیز حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از کل هزینه را شامل می‌شود که به محل نصب و مسافت بستگی دارد.
خدماتی که در قیمت نهایی لحاظ می‌شود
هزینه‌ای که به مشتری اعلام می‌شود، فقط مربوط به ساخت سازه نیست، بلکه شامل مراحل زیر نیز می‌شود:
- برداشت ابعاد و بررسی اولیه در محل پروژه
- طراحی نقشه دوبعدی و سه‌بعدی
- ارسال پیش‌فاکتور برای مشتری
- ارائه پیشنهاد درباره نوع سازه مناسب با فضا
- تعیین ابعاد دقیق سازه شامل ارتفاع و عرض کف پله
- محاسبه وزن سازه
- و در نهایت، محاسبه قیمت بر اساس متر ارتفاع و نوع سازه پیشنهادی
علاوه بر هزینه سازه فلزی پله، موارد تکمیلی نقش مهمی در تعیین قیمت نهایی پروژه دارند. این بخش‌ها هم در ظاهر و هم در کارایی نهایی پله تأثیرگذار هستند. مهم‌ترین این آیتم‌ها شامل موارد زیر است:
1. کف‌پوش پله
کف‌پوش‌ها تنوع بالایی دارند و انتخاب آن‌ها بسته به سلیقه مشتری، موقعیت مکانی و کاربری فضا متفاوت است کف پوش ها می توانند از جنس چوب راش، لمینت یا سنگ باشند؛ تنوع قیمت بالایی در این حوزه وجود دارد.
2. نرده پله
نرده های کیفیت ها و انواع بسیار متنوعی دارند. انواع مختلف نرده شامل نرده چوبی، نرده فلزی، نرده فرفورژه، نرده شیشه ای، و… است. هر یک از این انواع نیز خود انواع مختلفی دارند. مثلاً نرده شیشه ای با ضخامت های مختلفی از 6 تا 12 میل استفاده می شود؛ همچنین نرده می تواند سکوریت تک لایه باشد یا لمینت(چندلایه)؛ نرده شیشه ای حتی می تواند رنگ های مختلفی داشته باشد یا شفاف یا مات باشد. همه این موارد بر قیمت نهایی تاثیرگذار است.
3. رنگ‌آمیزی سازه
پوشش نهایی سازه معمولاً با رنگ روغنی یا رنگ الکترواستاتیک کوره‌ای انجام می‌شود که مقاومت بالایی در برابر زنگ‌زدگی و سایش دارد. رنگ کاری پله نیازز به ظرافیت و دقت زیادی دارد و هزینه آن در برخی موارد در قیمت کل سازه محاسبه می شود و در برخی موارد خاص یا رنگ‌های خاص، ۵ تا ۱۰ درصد افزایش قیمت اعمال می شود.
4. نورپردازی وسایر تزنیات
برخی مشتریان علاقه دارند پله دارای نور مخفی یا روشنایی خاصی باشد. برای مثال، استفاده از نوارهای LED در کف پله یا زیر نرده:
- هزینه اضافه برای نورپردازی مخفی بسته به نوع کار، از 1 میلیون تومان به بالا متغیر است.
هزینه تزئینات براساس قیمت متریال و میزان کاری که انجام می شود تعیین می شود